3 Lessen
Praktijkboek
Het document hieronder geeft hoofdstuk 3 van het Praktijkboek natuurkundedidactiek – Natuurkundelessen ontwerpen.
Bronnen
voor verdere studie
3.2 Theorieles
Leerstofanalyse – De volgende publicaties geven achtergrondinformatie over leerstofanalyse.
- Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (Red.) (2017). Handboek natuurkundedidactiek) > 4 Leerstofdomeinen (pp. 165-255). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
- Twan Brouwers (Red.) (1995). Natuur- en scheikunde in de basisvorming, een praktische uitwerking in lesvoorbeelden. Zutphen: Thieme.
- Keith Ross, Liz Lakin, Janet McKechnie & Jim Baker (2015). Teaching secondary science. Constructing meaning and developing understanding (4th edition) > Part II: How pupils make sense of their world (pp. 29-114). London & New York: Routledge.
Opbouw theorieles – De volgende publicaties geven achtergrondinformatie over het maken van een lesopzet voor een theorieles.
- Koos Kortland, Hans Poorthuis & Paul Verhagen (2017). Theorieles. In Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (Red.), Handboek natuurkundedidactiek (pp. 31-36). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
- Koos Kortland, Hans Poorthuis & Paul Verhagen (2017). Leerstofopbouw. In Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (Red.), Handboek natuurkundedidactiek (pp. 41-46). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
- Walter Geerts & René van Kralingen (2018). Handboek voor leraren (2e druk) > 2.1 Lesvoorbereidingsformats (pp. 68-78) | 3.2 Directe instructie: een lesmodel (pp. 108-100) | 3.3 Wat maakt een les effectief (pp. 111-114). Bussum: Coutinho.
- Robert Marzano & Wietske Miedema (2018). Leren in vijf dimensies, moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs (7e druk) > Dimensie 2: Nieuwe kennis (en vaardigheden) verwerven en integreren (pp. 61-116). Assen: Van Gorcum.
- Sebo Ebbens & Simon Ettekoven (2015). Effectief leren, basisboek. (4e druk) > 2 Directe instructie (pp. 45-92). Groningen: Noordhoff.
- Twan Brouwers (Red.) (1995). Natuur- en scheikunde in de basisvorming, een praktische uitwerking in lesvoorbeelden > Programma van de les (p. 173). Zutphen: Thieme.
Huiswerk – De volgende publicatie gaat in het algemeen in op het maken van huiswerk, met name de huiswerkgewoontes en studiehouding van de leerlingen. Het document Huiswerkgewoontes en studiehouding is daaraan ontleend.
- Titus Geerligs & Tjipke van der Veen (2007). Lesgeven en zelfstandig leren (11e druk) > Huiswerk (pp. 254-259). Assen: Van Gorcum.
- Huiswerkgewoontes en studiehouding
3.3 Practicumles
Opbouw practicumles – De volgende publicaties geven achtergrondinformatie over het doen van practicum.
- Koos Kortland, Hans Poorthuis & Paul Verhagen (2017). Practicumles. In Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (Red.), Handboek natuurkundedidactiek (p. 36). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
- Koos Kortland, Hans Poorthuis & Paul Verhagen (2017). Practica. In Koos Kortland, Ad Mooldijk & Hans Poorthuis (Red.), Handboek natuurkundedidactiek (pp. 88-96). Amsterdam: Epsilon Uitgaven.
- Twan Brouwers (Red.) (1995). Natuur- en scheikunde in de basisvorming, een praktische uitwerking in lesvoorbeelden > Practicum (pp. 21-26) | Materiaalorganisatie bij practicum (p. 31) | Veiligheid bij practicum (p. 33) | Taakverdeling bij practicum (p. 67). Zutphen: Thieme.
- Ed van den Berg & Jaap Buning (1994). Practicum: leren ze er wat? NVOX 19(6), 245-249.
- Rutger van de Sande (2018). Theorie leren via practica? NVOX 43(5), 264-265.
- Erik Woldhuis (2018). Goed praktisch werk – Tien kwaliteitscriteria uit het Verenigd Koninkrijk. NVOX 43(7), 382-383.
- Freek Pols (2019). De Scientific Graphic Organizer – Een alternatief voor practicumverslagen. NVOX 44(8), 410-411.
- Website Ecent/ELWIeR: In welke situatie demonstratie- of leerlingenpracticum gebruiken? | Auteur: John Hukom.
- Website Ecent/ELWIeR: Practicum: leren ze er wat? | Auteur: Ed van den Berg.
Onderzoekspracticum – Meer informatie over leren onderzoeken is te vinden in hoofdstuk 7 van het praktijkboek (paragraaf 7.3).
Ontwerppracticum – Meer informatie over leren ontwerpen is te vinden in hoofdstuk 7 van het praktijkboek (paragraaf 7.4).
Het in het praktijkboek weergegeven werkblad voor het ontwerppracticum Bruggen bouwen kan een afsluitend onderdeel zijn van een korte lessenserie over constructies als bruggen: zie het PLON-thema Bruggen als inspiratiebron voor inleidende theorie en practica.
- Website Ecent/ELWIeR: PLON > Bruggen
Practicumveiligheid – De NVON-website Veilig practicum geeft informatie over onder andere (onveilige) proeven, chemische stoffen en de Arbo wet- en regelgeving. Met de checklists op de website is periodiek (eens in het jaar) te beoordelen of aan alle aspecten rond practicumveiligheid is voldaan. Er zijn onder andere checklists voor de lokalen, het werken erin, het werken met chemicaliën en de instructie van leerlingen.
De website van Digischool geeft een voorbeeld van veiligheidsregels voor het doen van practicum.
- Website NVON: Veilig practicum
- Website Digischool: Veiligheidsregels
Gasaansluiting – Er zijn gemeenten en schoolbesturen die bestaande scholen van het gas afsluiten in het kader van de energietransitie. Bij nieuwbouw is er geen verplichting meer om een gasaansluiting aan te leggen. Het artikel hieronder gaat in op de consequenties voor het aanbod van de practica bij de natuurwetenschappen en de alternatieven voor de wegvallende gasaansluiting.
- Frank Mol (2020). NVON-advies alternatieven ‘school van gas af’. NVOX 49(5), 267.
Opleidingsactiviteiten
Het eerste document hieronder geeft enkele suggesties voor opleidingsactiviteiten / opdrachten bij hoofdstuk 3 van het Praktijkboek natuurkundedidactiek. De documenten daaronder geven de werkbladen, de PowerPoint-presentatie, de lesmaterialen en de voorbeelduitwerking waarvan in enkele van de opdrachten sprake is.
Werkbladen
Presentatie
Lesmateriaal
- Practicumwerkblad Op het water staan
- Practicumwerkblad Spelen met water
- Practicumwerkblad Suiker oplossen
- Practicumwerkblad De specht
Hulpmiddelen